Um Fosfoser Memory 

Allt lifandi efni er gert úr frumum. Frumurnar eru með himnu þar sem mörg efnafræðileg ferli verða.
Himnan er gerð úr lípíðum og prótínum. Lípíðunum má skipta í tvo hópa, fosfolípíð og kólesteról.

Til eru sjö aðalhópar fosfolípíða. Af þeim eru fosfatidylserín (PS) það athyglisverðasta. Það einstaka við PS er að 98% þess í líkamanum er að finna í heilanum. Þegar við finnum hvernig minninu hrakar með aldrinum og getan til þess að læra nýtt minnkar tengist það því að það dregur úr magni PS í heilafrumunum. Við þessu er þó hægt að bregðast með því að bæta heilanum það upp með því að taka PS. Áður fyrr var PS unnið úr kýrheilum og þannig bar búið til öflugt fæðubótartefni en nú vilja fáir borða dýraheila. Við höfum sem vísindamenn haft mikinn áhuga á að finna annan valkost sem ekki hefur neinar aukaverkanir.
Það efni fannst í sojalesitíni (soyalesitín er það sem eftir verður þegar búið er að fjarlægja olíuna úr sojabauninni). PS er annars ekki að finna í sojabaunum, þær eru úr plönturíkinu og því ekki með taugafrumur. Hins vegar er hægt að gefa lesitíninu efnafræðilega meðferð, m.a. með aðstoð efnahvata úr káli. Þannig er líkt eftir náttúrunni og búið til efni sem sem er jafnauðugt af PS og jafngott fyrir mannsheilann og það efni sem áður fyrr var unnið úr kýrheilum. Þessu halda vísindamennirnir og prófessorarnir Meir Shinitzky og Avner Shenfeld við Weizmann Rehovot háskólann í Ísrael fram. Þeir segja að fátt hafi heillað vísindamenn meira en PS og mikilvægi þessa fituefnis fyrir mannsheilann. "Nú vitum við orðið nóg um PS til að vita að það er ótrúlega mikilvægt fyrir alla heilavirkni. Þess vegna mæli ég með að allir þeir sem orðnir eru fimmtugir taki það sem bætiefni," segir prófessor Shenfeld. Hann segir að tilraunir með gamlar mýs hafi sýnt að á aðeins fimm dögum bættu þær mjög hæfni þeirra til bæða að rata um völundarhús og að finna sér æti. "Stór tvöföld blindtilraun með hóp óskertra fullorðinna einstaklinga á aldrinum 60 - 80 ára sýndi einnig mjög góðan árangur. Á þriggja mánaða tímabili fékk helmingur hópsins 300 mg af PS á dag á meðan hinn hópurinn fékk lyfleysu. Þegar tilrauninni lauk kom í ljós að þeir sem fengið höfðu PS náðu miklu betri árangri en samanburðarhópurinn í verkefnum sem byggðust á því að muna talað orð, myndir og mismunandi tölusamsetningar. Hugarástandið hafði einnig breyst.
Sá hópur sem fékk lyfleysuna sýndi einkenni vetrarþunglyndis en þannig neikvæðar tilfinningar var hvergi að sjá hjá tilraunahópnum.

Minnistöflur í daglegu amstri
Fréttablaðið 21. desember 2004

Bryndís Emilsdóttir, framkvæmdastjóri TM-húsgagna, er mjög meðvituð um heilsuna og leggur sig fram um að halda sér í formi.

„Ég er náttúrulega með stóra fjölskyldu og í fullri vinnu þannig að ég þarf á því að halda að vera hraust,“ segir Bryndís.  „Ég fer því í leikfimi að meðaltali fjórum sinnum í viku og passa vel upp á mataræðið. 
Ég tek líka vítamín og hef góða reynslu af birkiösku sem hreinsar blóðið og styrkir ónæmiskerfið, og svo tek ég alltaf inn Fosfoser-minnistöflur.
Þær hjálpa mér í daglegu amstri þar sem ég þarf að muna ótrúlegustu hluti.  Ég finn að ég er einbeittari ef ég tek þær og þá man maður auðvitað betur,“ segir Bryndís.

Desember er annasamur hjá Bryndísi, eins og öðru verslunarfólki, en jólatörnin byrjar fyrr í húsgagnaverslunum en annar staðar.  „Fólk kaupir stærri hluti fyrr, eins og sófasett og borðstofuborð.  Seinna kaupir fólk svo jólagjafir eins og skrifborð fyrir börnin eða hægindastól fyrir afa.“
Bryndís á þrjú börn á aldrinum ellefu, átta og tveggja ára og reynir að gefa sér tíma til að undirbúa jólin í rólegheitum með fjölskyldunni.  „Ég baka alltaf smávegis, það hefur ekkert breyst,“ segir hún hlæjandi.  „Nú hafa krakkarnir bara meira með það að segja hvað er bakað.  Ég er líka svo heppin að eiga góðan eiginmann þannig að þetta gengur allt eins og í sögu.“ 

Minnistöflurnar björguðu lífi mínu
DV 13. janúar 2005

Sigurbjörg Eyjólfsdóttir listakona hafði verið illa haldin af kvíða í mörg ár.  Kvíðinn hvar hins vegar eftir að Sigurbjörg kynntist náttúrulegum minnistöflum sem framleiddar eru úr sojabaunum.  Töflurnar vinna gegn kvíða, bæta skammtímaminnið og hjálpa fólki að brillera á öllum sviðum.
Fosfoser Memory töflurnar voru valdar fæðubótaefni ársins í Finnlandi árið 2002.  Þær eru framleiddar úr sojabaunum sem hefur ekki verið erfðabreytt og að sögn Jakobs Gidins, læknis og sérfræðings í öldrunarsjúkdómum, hjálpa töflurnar alsheimersjúklingum til að bæta minnið. Þær henta einnig ungu athafnafólki sem vill ná langt á öllum sviðum sem og börnum með athyglisbrest og ofvirkni og fólki á öllum aldir sem er haldið lesblindu.
Kvíðinn strokaður burt

„Ég kynntist minnistöflunum í gegnum gamlan mann sem sagðist hafa gefið konunni sinni þær og gat eftir það í fyrsta skipti í langan tíma talað við hana aftur,“ segir Sigurbjörg Eyjólfsdóttir listakona sem segir töflurnar einnig hafa bjargað lífi sínu.  Sigurbjörg segir allan kvíða hafa horfið en hún hafði verið kvíðasjúklingur í langan tíma.  „Mér hafði liðið eins og fólki sem lendir í einelti og það merkilega var að kvíðinn hvarf eins og hann hefði verið strokaður út með strokleðri.  Nú á ég mun betra með að muna nöfn og rifja upp gamla tíma og kvíðatilfinningin er horfin.“ Sigurbjörg segist hafa prófað ýmislegt um ævina til að reyna að vinna á kvíðanum en ekkert hafi virkað eins vel og minnistöflurnar.  „Þessar töflur eru algjörlega náttúrlegar og það besta er að þeim fylgja engar aukaverkanir.  Þær hafa því algjörlega bjargað mér.  Það getur verið erfitt að komast í gegnum skammdegið og aðra álagstíma og ég mæli með að fólk prófi.  Þó þessar töflur séu dýrar þá verður verðið afstætt því það kosta líka að fara til læknis og að láta sér líða illa.“  Töflurnar er að finna í öllum heilsuverslunum landsins og helstu lyfjaverslunum auk Fjarðarkaups.

Víðtækar rannsóknir á virkni Fosfoser Memory

Ísraelsmaðurinn Jakob Gidin, sem er læknir og sérfræðingur í öldrunarsjúkdómum, hefur framkvæmt víðtæka rannsókn á virkni Fosfoser Memory hjá bæði eldra fólki með óskert minni og með minnissjúkdóma. Hann segir að allir og yngra fólk líka geti notið góðs af efninu en að hann álíti að fólk eigi ekki að byrja að taka það fyrr en það fer að finna fyrir erfiðleikum af þessu tagi í daglegu lífi.
"Þá ráðlegg ég sjúklingum mínum að taka þrjár töflur á dag í þrjá mánuði. Ef þeir finna fyrir breytingum geta þeim minnkaðu neysluna í tvær á dag." segir Gidin læknir.

(Heimild Hjemmet no. 37 - 2000)

Fosfoser Memory í klínískum prófunum

LIPOGEN LTD. í Ísrael varð fyrst til að kynna Fosfoser-Memory sojalesitínið PS árið 1992. Framleiðsla Fosfoser-Memory byggist á ensímaferli þer sem notast er við hvítkálsensím í stað bakteríuensíma. Fosfoser-Memory er framleitt úr hreinu 100% uppleysanlegu fosfatíðylseríni (PS) sem frásogast mjög auðveldlega þegar það er tekið inn um munninn.
Fosfoser-Memory fosfatíðylserín hefur verið tekið til klínískra rannsókna í tveimur tvíblindum rannsóknum samhliða lyfleysu og einnig í einni klínískri ferlirannsókn.

Fyrsta klíníska rannsóknin
Fyrsta klíníska rannsóknin á fosfatíðylseríni var gerð á 72 einstaklingum þar sem valið var á tilviljandakenndan hátt hverjir fengu lyfleysu og hverjir fengu meðferð, en þeir síðarnefndu tóku 300mg af PS daglega í þrjá mánuði. Niðurstöður gáfu til kynna sterk og marktæk áhrif meðferðar á bæði minni og skapferli, en áhrif lyfleysunnar voru bæði lítil og ómarktæk.
Þeir þættir minnis og hugræns atferlis sem sýndu mestar framfarir við meðferðina voru það að leggja upplýsingar á minnið, sjónrænt minni og talnaminni. Skapferli batnaði einnig. Vetrarþunglyndi kom fram í lyfleysuhópnum en kom ekki fram í þeim hópi sem tók PS

Önnur klíníska rannsóknin
Í annari klínísku rannsókninni tók meðferðarhópurinn (54 Alzheimers sjúklingar) 300mg af PS daglega (um munn) en lyfleysuhópurinn (40 Alzheimers sjúklingar) fengu dæmigerða lyfleysu. Rannsóknin stóð í tvo mánuði og sýndi ótvíræðar andlegar og líkamlegar framfarir í daglegum athöfnum hjá meðferðarhópnum á meðan flestum í lyfleysuhópnum fór aftur eins og búist hafði verið við vegna hefðbundinnar þróunar sjúkdómsins. Munurinn á hópunum tveimur var mest áberandi í sjúklingum á fyrstu stigum sjúkdómsins. Það sýnir glöggt þær framfarir sem Fosfoser-Memory meðferðin hafði í för með sér að 42% meðferðarhópsins hélt meðferðinni áfram, jafnvel þótt fólk hefði ekki fengið upplýsingar um hvort það fékk virkt lyf eða lyfleysu.
Í lyfleysuhópnum brást hins vegar enginn þannig við.

Minni streita betra skap

Komið hafa fram upplýsingar þess efnis að aukin inntaka fosfatíðylseríns (PS) sem fæðubótarefnis geti dregið úr kortisonlosun sem viðbrögðum við þjálfunarstreitu (líkamlegri streitu) og að það bæti skapferli.
Í nýlegri rannsókn í Bretlandi (af Benton D, Donohoe RT og Sillance B, Nabb S., Háskólanum í Wales, Swansea í Stóra-Bretlandi), var þetta kannað enn frekar með því að meta hvort PS fæðubótarefni yki streitutilfinningu á meðan verið væri að vinna úr flóknu reikningsdæmi undir álagi.

Rannsóknin sýndi að ungt fullorðið fólk með taugaveiklunareinkenni fyrir ofan fremur en neðan meðaltal, sem tók 300mg af PS daglega í mánuð, sagðist finna til minni streitu og vera í betra skapi en annars. Þetta er fyrsta rannsóknin sem sýnir skapbreytingar til hins betra þegar ungt heilbrigt fullorðið fólk tekur PS sem fæðubótarefni.


MIKIL ÁHRIF Á FÓLK MEÐ ALZHEIMER

Vísindamaðurinn Rina Barak gaf föður sínum minnispilluna (Fosfoser Memory) en hann var langt leiddur af Alzheimer. Nær samstundis varð hún vitni að ótrúlegum framförum..
Jakob Gidin er sérfræðingur í öldrunarsjúkdómum. Hann hefur kynnt mjög athyglisverðar rannsóknir um efnið PS (Fosfoser Memory) sem hefur jákvæð áhrif á minnið. Rannsóknir hans náðu til bæði eldri borgara sem ekkert amaði að og fólks með minnissjúkdóma.
Rina Barak er vísindamaður við Wizmann-háskólann. Þegar fyrstu niðurstöður klínískra rannsókna á PS (Fosfoser Memory) úr soja voru kynntar fyrir sex árum ákvað hún að reyna efnið á föður sínum en hann var langt leiddur af Alzheimer.
„Faðir minn var 87 ára þá og þjáðist af langt fram gengnum Alzheimer. Hann át hvorki né talaði, mundi ekki hvað ég hét og hafði ekki hugmynd um hvor það var dagur eða nótt, hann sat bara í stól sínum. Ég hafði ekki trú á að PS (Fosfoser Memory) myndi gagnast honum en vildi endilega reyna það.
Eftir hálfan mánuð voru framfarirnar orðnar ótrúlega miklar. Skyndilega var hann kominn í gott skap, fór að borða og mundi hvað ég og systir mín hétum. Svefnvenjur hans komust í samt lag og hann gat farið í gönguferðir.
Þessi jákvæðu áhrif héldust svo lengi sem hann tók efnið. Þegar hann hætti að taka það fór allt aftur á sama veg og verið hafði. Við erum ekki í neinum vafa um að PS (Fosfoser Memory) hafi orskaða þetta litla kraftaverk," segir Rina Barak og bætir við að ástandið hafi batnað á ný þegar hann fór að taka efnið.
„Hann lifði góðu lífi í tvö ár en nú er hann því miður orðinn mjög utan við sig. Hann er þó enn í góðu skapi og það skiptir okkur ættingjana miklu máli."
Dr. Jakob Gidin, sérfræðingur í öldrunarsjúkdómum, staðfestir einnig frásögn Rinu Baraks. Hann fór að gefa móður sinni efnið, en hún var með Alzheimer. Árangurinn varð sá að hún hætti bæði að pissa undir og stika fram og til baka að næturlagi. Gidin stendur einnig fyrir umfangsmikilli rannsókn sem nær til bæði heilbrigðra eldri borgara og fólks með minnissjúkdóma.
„Niðurstöður minnissjúkdómahópsins sýna ótvírætt að sé fólki gefið PS (Fosfoser Memory) sem fæðubótarefni bætir það lífið, ekki bara líðan sjúklingsins heldur líka umhverfisins," segir Gidin og segir frá eftirfarandi dæmi um áhrif PS (Fosfoser Memory):
„Þegar rannsókninni var lokið leitaði kona sextugs manns með Alzheimer til okkar og grátbað um fleiri PS-hylki (Fosfoser Memory). Atferli manns hennar hafði tekið það miklum framförum vegna efnisins að hennar líf hafði einnig batnað til muna. Margir með Alzhheimer geta orðið mjög árásarhneigðir. Þessi maður beit konu sína og sýndi henni annað ofbeldi af ýmsu tagi. Það hætti á meðan á rannsókninni stóð."
Önnur lyf geta dregið úr þessu atferli en ekki nema að veikja aðra virkni. Á grundvelli niðurstaðna úr þessum rannsóknum höldum við því fram að PS (Fosfoser Memory) dragi að einhverju marki úr áhrifum minnissjúkdóma. En Gidin leggur þó áherslu á að efnið nýtist ekki öllum
Þegar rannsókninni lauk héldu 42% þeirra sem fengu PS (Fosfoser
Memory) áfram að taka lyfið á eigin kostnað en enginn þeirra sem fékk lyfleysu sýndi áframhaldandi neyslu áhuga. Þessi tala staðfestir hve stór hlutfall fólks í þessum hópi getur haft góð not af efninu.

Rannsóknir sýna að þær hafa einnig áhrif á yngra fólk.
„Ég ráðlegg skjólstæðingum mínum að reyna þrjú hylki á dag í þrjá mánuði. Ef fólk finnur fyrir áhrifum má halda áfram að taka tvö hylki á dag," segir dr. Gidin.

Hann öðlaðist nýtt líf
Finninn Erkki Koskelo

Hann er farinn að nema heimspeki. Hann þarf ekki lengur að skrifa hjá sér símanúmer og stefnumót. Þegar hann vaknar man hann allt sem þarf að gera þann daginn. Þegar hann les er einbeitingin óskert og hann man allt. „Eftir tíu ár í eins konar dvala er eins og heilinn í mér sé orðinn þrítugur á ný", segir Finninn Erkki Koskelo. Hann er handviss um hver ástæðan fyrir þessari breytingu er: „Fæðubótarefni gert úr sojalesitíni virkar eins og sprengiefni á heilann!" 
Fyrir fimm árum vóg hann 100 kíló og var svo illa á sig kominn að hann varð að hætta störfum sem byggingafræðingur og varð öryrki. Læknirinn gaf honum skýr skilaboð: „Ef þú gerir ekki breytingar á lífsvenjum þínum geturðu gleymt því að verða gamall." "Þessa ábendingu tók ég mjög alvarlega. Ég ákvað að gjörbreyta lífsháttum mínum. Ég byrjaði með því að hætta að drekka bjór og borða feitan mat. Svo fór ég að fara í gönguferðir og ég fór líka að venja komur mínar í heilsuvöruverslanir. 

Ég keypti vítamín og megrunarvörur. Árangurinn lét ekki á sér standa og eftir mánuð hafði ég lést um 24 kíló. Næsta hálfa árið léttist ég um sjö kíló til viðbótar. Og með í kaupunum fylgir bætt heilsufar. Mittismálið minnkaði um 25 sm og bæði blóðþrýstingur og púls urðu eins og vera bar í fyrsta sinn í mörg ár. Þetta var eins og fara yfir í allt annan heim, eins og að verða edrú eftir margra ára drykkju," segir Erkki Koskelo. Hann hélt áfram að heimsækja heilsuvöruverslanir og eitt sinn rakst hann á nýtt bætiefni, Fosfoser Memory. Þetta er náttúrulegt efni gert úr sojalesitíni og samkvæmt auglýsingum átti það að vinna kraftaverk á heilanum.

Ég keypti vítamín og megrunarvörur. Árangurinn lét ekki á sér standa og eftir mánuð hafði ég lést um 24 kíló. Næsta hálfa árið léttist ég um sjö kíló til viðbótar. Og með í kaupunum fylgir bætt heilsufar. Mittismálið minnkaði um 25 sm og bæði blóðþrýstingur og púls urðu eins og vera bar í fyrsta sinn í mörg ár. Þetta var eins og fara yfir í allt annan heim, eins og að verða edrú eftir margra ára drykkju," segir Erkki Koskelo. Hann hélt áfram að heimsækja heilsuvöruverslanir og eitt sinn rakst hann á nýtt bætiefni, Fosfoser Memory. Þetta er náttúrulegt efni gert úr sojalesitíni og samkvæmt auglýsingum átti það að vinna kraftaverk á heilanum.

„Ég fór heim og hugsaði málið. Nú var líkaminn orðinn eins og ég vildi hafa hann og allt leit út fyrir að ég næði háum aldri. En hve lengi myndi heilinn endast? Myndi ég kannski eins og svo margir aðrir lenda í því að líkaminn héldi áfram að lifa án þess að ég gæti hugsað, munað og ályktað? Þessi hugsun var ógnvekjandi en átti þó rétt á sér. Ég var þegar farinn að taka eftir því að heilinn var ekki lengur jafnvirkur og hann átti að vera. Ég hafði áður kennt, verið áhugaflugmaður, sveitastjórnarmaður og námsmaður í sumarfríum, gat ekki lengur lesið margar blaðsíður án þess að hugurinn færi að reika. Ég mundi ekki lengur símanúmer og gleymdi stöðugt að taka lyfin mín. Mér þótti margt vera mjög erfitt. Þegar ég hafði hugsað á þennan hátt um hríð fór ég aftur í búðina og keypti glas af ,minnistöflunum'. Mér fannst skynsemi liggja að baki vörunni og hafði svo sem engu öðru að tapa en fáeinum þúsundköllum að reyna hana. Ég sé ekki eftir þeirri ákvörðun. Nú hef ég tekið tvær töflur á dag í rúma fjóra mánuði og daglegt líf hefur tekið stórstígum framförum." Þessi 64 ára Finni geislar af ákafa þegar hann ræðir um bætiefnið sem þúsundir landa hans hafa uppgötvað og neyta daglega. Þegar eigandi heilsuvörubúðarinnar spurði hvort hann gæti hugsað sér að segja norskum blaðamanni frá reynslu sinni af vörunni var ekki alveg til í það.

Fékk minnið á ný
Erkki Koskelo í viðtali við tímaritið Hälsa 

Erkki Koskelo lifir úti í náttúrunni, annast um heilsuna og les mikið. Ný minnistafla hefur örvað geð hans og árvekni. „Hvað er eiginlega hugsun? Er nokkur leið að hugsa án ytri hvatningar?" Þessa spyr Erkki Koskelo mig áður en viðtalið er eiginlega hafið. Og þegar ég hef ekki svar á reiðum höndum svarar hann sér sjálfur: „Hugsunin verður ekki bara til í heilanum. Allar ástæður okkar fyrir mannlegri hugsun berast okkur að utan vegna félagslegra samskipta, þekkingar, hvatninga og reynslu. Heilinn þarf að fá næringu til að virka." Áhugi Koskelos á sálfræði og heimspeki hefur aukist með aldrinum. Nú hefur hann tíma fyrir íhygli og lestur. „Ég hætti og fór á örorku fyrir aldur fram fyrir fimm árum en ég hafði starfað sem byggingafræðingur," segir hann. „Ég hafði þá nýgengist undir uppskurð vegna tauga sem voru klemmdar á milli hálsliða og hefðu getað leitt til lömunar. Ég vóg 35 kílóum meira en ég geri nú, blóðþrýstingurinn var 200/130 og púlsinn var 90. Ég var allt of þungur, þess vegna verkjaði mig í hnén og hjartað tók aukaslög. Læknar mínir sögðu að ég ætti ekki eftir mörg ár ólifuð nema ég breytti um lífshætti. Mér leið bölvanlega á þessum tíma. Ég nennti engu og hafði ekki áhuga á neinu. Ég gerði mér þó grein fyrir að ég yrði að grípa til einhverra ráða og tók varnaðarorð læknisins alvarlega." Erkki Koskelo byrjaði á því að fara í megrun. „Ég tók alla mettaða fitu úr matnum. Það feitasta sem ég át var léttostur. Ég hætti nær alveg að borða kjöt og pylsur og fór að taka fæðubótarefnið CLA, línólsýru sem eykur fitubrennslu, auk Q10 til að gefa mér orku. Ég fór líka að þjálfa mig. Ég geng úti í skógi með hundum mínum og fylgi skipulagðri þjálfunaráætlun heima þar sem ég lyfti m.a. lóðum." Og nýir siðir skiluðu árangri. „Að ári liðnu hafði ég lést um 24 kíló og úthaldið hafði aukist mjög. Blóðþrýstingur og púls var orðinn eðlilegur, blóðþrýstingurinn er nú 130/70 og púlsinn 42.

Auðveldara að lesa
Þegar líkaminn fór að hafa það betra vildi sálin líka fá sitt. „Ég vildi leita nýrrar þekkingar og nýrrar reynslu. Ég hóf að lesa mikið, einkum bækur um heimspeki en líka skáldsögur. Ég hef mjög gaman af sígildum verkum. Ein uppáhaldsbóka minna er ,Glæpur og refsing' eftir Dostojevskí." Fyrir tveimur árum uppgötvaði Erkki ,minnistöfluna' Fosfoser Memory í heilsuvörubúð. „Ég hafði náð tökum á líkamanum og vildi að heilinn yrði ekki eftirbátur hans svo ég reyndi efnið. Eftir þrjá mánuði fann ég fyrir verulegum áhrifum á skammtímaminnið. Mér gekk orðið miklu betur að muna símanúmer og ný orð, líka á erlendum tungum. Mér gekk líka miklu betur en áður að muna það sem ég hafði lesið. Orðin fengu raunverulegt innihald. Áður fyrr gat ég aldrei lesið margar bækur í einu. Mér finnst ég eiga orðið auðvelt með allar hugsanir og einbeitingu. Ég hugsa málin mjög mikið, ég þoli streitu betur en áður og gengur vel að glíma við vandkvæði. Mér finnst líka skapið hafa batnað, ég er ánægðari en ég var. En það geta líka líka verið óbein áhrif af efninu að lífið gefur mér meira en það gerði. Fyrsta hálfa árið tók Erkki þrjú hylki af Fosfoser Memory á dag en nú tekur hann eitt á dag. „Einu sinni ákvað ég að hvíla mig á Fosfoser Memory í mánuð. Ég tók strax eftir því að skammtímaminnið versnaði svo ég fór aftur að taka efnið.

Tíu skref til bætts minnis
1. Þjálfaðu heilann. Lestu, tefldu, leystu krossgátur eða spilaðu minnisspil. Lærðu eitthvað nýtt eða taktu þátt í áhugaverðum umræðum. Þeim vísindamönnum fjölgar stöðugt sem álíta að andleg verkefni seinki öldrun heilans.
2. Reyndu að lækka blóðþrýstinginn ef hann er kominn yfir 140/90. Dragðu úr saltneyslu, hreyfðu þig reglulega, forðastu að verða of þung(ur) og neyttu mikils af ávöxtum og grænmeti. 
3. Athugaðu lyfin þín. Sum lyf hafa áhrif á skammtímaminnið, t.d. róandi lyf á borð við valíum.
4. Auktu neyslu á fitusýrum úr fiski. DHA-fitusýran getur haft áhrif á minnið og verið er að rannsaka það. Borðaðu feitan fisk nokkrum sinnum í viku eða taktu matskeið af lýsi daglega.
5. Hreyfðu þig nóg. Nýsjálensk rannsókn sýnir að fólk sem þjálfar öðlast bætt minni og skerpir viðbrögðin. Rösk 45 mínútna ganga a.m.k. fimm sinnum í viku getur stuðlað að því að halda heilanum virkum.
6. Sofðu út. Þeir sem alltaf sofa of lítið verða með tímanum vansvefta og það kemur niður á minninu. Farðu í heitt bað áður en þú tekur á þig náðir.
7. Slakaðu á. Finndu þér einhverja slökunariðju sem höfðar til þín, t.d. jóga, hugleiðingu eða slökunartónlist og gerðu það að daglegum þætti tilverunnar.
8. Haltu athyglinni vakandi. Hlustaðu nákvæmlega á það sem þú vilt muna, einbeittu þér að því og engu öðru. Ef þér hættir til að týna hlutum, gættu þess þá að leggja þá alltaf á sama stað. Skrifaðu hjá þér mikilvæg verkefni.
9. Taktu andoxunarefni, C-vítamín, E-vítamín og selen.
10. Taktu fæðubótarefni s.s. B-vítamín. B6-vítamín og fólínsýra geta haft áhrif á minnið. Heimild: Bandaríski læknirinn Andrew Weil í fréttabréfinu "Self Helaing".

( Heimild Hälsa no. 12 - desember 2000)

Yfirleitt verður minnið lakara með árunum

Yfirleitt verður minnið lakara með árunum. Nýtt fæðubótarefni sem búið er til úr sojabaunum er nú talið geta dregið úr þessu ferli. Það inniheldur efnið fosfatidylserín sem einnig er að finna í taugafrumum líkamans. Rannsóknir í Ísrael benda til þess að sojaefnið geti haft góð áhrif á bæði minni og skap. Jacob Gindin er sérfræðingur í öldrunarsjúkdómum við Kaplan-sjúkrahúsið í Ísrael og hefur stjórnað þremur rannsóknum á nýju minnistöflunni. „Hingað til hafa niðurstöður verið jákvæðar. Þegar við sögðum frá þeim í fjölmiðlum í Ísrael fór allt á annan endann. Bæði eldri borgarar og námsmenn í prófalestri fóru að háma í sig lyfið og ýmsir rosknir leikarar á Broadway taka það til að eiga betur með að muna línurnar sínar." Jacob Gindin heldur þó ekki að það þýði neitt að taka minnistöfluna fyrr en á fimmtugs- eða sextugsaldri. „Fólk þarf að hafa orðið vart við að minnið hafi gefið verulega eftir þannig að það valdi vandræðum heima eða í vinnunni áður en ég mæli með efninu. Um er að ræða langtímameðferð og fólk verður að fara varlega í hana." Hve mörgum nýtist minnistaflan? „Um það bil helmingur finnur verulegan mun, um fimmtungur óvissan mun og um 30 af hundraði finna engan mun. Sú er skoðun mín eftir rannsóknir mínar og reynslu þeirra sjúklinga sem hafa tekið efnið. Nokkrir mánuðir líða áður en áhrifin fara að skila sér. Ef engin áhrif hafa komið fram eftir tvo mánuði er best að hætta töku þess strax. Stundum finnur fólk þá fyrir breytingum til hins verra. Stundum koma áhrifin svo hægt og sígandi að fólk verður ekki vart við breytinguna fyrr en það hættir að taka efnið."
„Mér finnst minnistaflan lofa góðu þegar minni fer að hraka og minnissjúkdómar að koma fram. Efnið er líka í matvælum og því að öllum líkindum hættulaust," segir matvælasérfræðingur sænska tímaritsins HÄLSA, Ulla Johansson. „Engin matvæli eru þó svo auðug af fosfatidylseríni að við getum þannig aukið magn efnisins í heilanum. Ekki einu sinni soja hefur efnið í þeim mæli að það skipti máli.
Rannsóknir sýna einnig að framleiðsla líkamans á fosfatidylseríni eykst ef fólk fær líka DHA-fitusýru.?En jafnvel þótt DHA sé ekki í þessari nýju minnistöflu getur fólk bætt efninu við með því að borða feitan fisk eða taka lýsistöflu með hylkinu."
Þegar roskið fólk fer að missa minnið geta ástæður þess verið margar, meðal annars þessar: Frumuhimnan er hætt að virka sem skyldi. Breytingar verða á myndun og virkni boðefna heilans. Boðefnin miðla upplýsingum á milli taugafruma heilans og hafa líka áhrif á skapsmuni fólks. Flóðflæði í heila versnar og þannig fær heilinn minni orku en hann þarf. „Talið er að fosfatidylserín geti haft áhrif á tvær fyrrnefndu ástæðurnar fyrir versnandi minni," segir Ulla Johansson. Blóðflæði í heila er hægt að bæta með náttúruefninu ginkgo biloba sem rennasókn hefur sýnt að það getur dregið úr áhrifum minnissjúkdóms á upphafsstigi. Bandaríski vísindamaðurinn Joseph Pepping hefur tekið saman yfirlit yfir rannsóknir á fosfatidylseríni. Hann mælir með því að einnig sé neytt feits fisks eða lýsis, ginkgo biloba og E-vítamíns.

( Heimild Hälsa no. 12 - desember 2000)

Náttúruefnið færði minnið á ný
Gunnar Arnfeldt Salamonsen

Fyrir 15 árum lenti Norðmaðurinn Gunnar Arnfeldt Salamonsen, þá 16 ára, í alvarlegu umferðarslysi. Hann lá meðvitundarlaus í fjóra mánuði og var lengi að byggja sig upp á ný að því tímabili loknu. Helsta vandamálið var að skammtímaminnið var ónýtt. Það olli foreldrum hans miklum vandræðum og Gunnar var mjög óöruggur í öllu atferli sínu. En svo las hann grein í norsku tímariti... „Hefði ég ekki fengið þessar töflur sæti ég ekki hér og ræddi við þig núna." Gunnar Salamonsen er bjartur á svip og brosir breitt þar sem hann situr í uppáhaldsstólnum sínum og segir frá þeirri miklu breytingu að geta aftur munað það sem gerist frá einu andartaki til annars og frá degi til dags. 
„Áður fyrr mundi ég ekki hvað ég hafði verið að gera í vinnunni þegar ég kom heim. Ég mundi ekki skilaboð og fannst svo erfitt að tala við fólk sem ég ekki þekkti að ég lét mig hverfa þegar gestir komu. Nú er þetta allt breytt og mikið er ég ánægður með það," segir Gunnar og brosið breikkar jafnvel enn meira. Móðir hans Aud er líka yfir sig ánægð með breytinguna sem orðin er á syni hennar. „Eftir að Gunnar fór að taka ,minnistöfluna' fyrir um fimm mánuðum hefur líf hans gjörbreyst. Minnið hefur tekið stakkaskiptum og því er hann orðinn mun fullorðinslegri og skipulagðari í tali en áður. Nú situr hann ekki lengur, starir út í loftið og fálmar eftir orðum. Nú koma orðin á eðlilegan hátt. Við þurfum ekki lengur að dreifa minnismiðum um allt þegar við förum að heiman. Og ef einhver hringir á meðan við foreldrarnir erum að heiman fáum við að vita það. Það gerðist ekki áður. 
Það er fyrst nú eftir slysið að Gunnar getur setið og tekið þátt í rökræðum með okkur. Afleiðing alls þessa er sú að eirðarleysið og óöryggið hefur minnkað mjög. Hann hefur einfaldlega náð bættum tökum á tilverunni," segir hún og faðmar son sinn brosandi. Og hún bætir við: „Að hugsa sér ef við hefðum tekið mark á læknunum fyrir 15 árum þegar þeir vildu sækja um fyrir Gunnar á dvalarheimili. Þá hefði honum tæplega liðið svona vel." Gunnar er sæmilega rólfær, hann þarf að styðjast við hækjur en hjólastóllinn er honum ómetanlegur. Hann ræður orðið hjálparlaust við flest dagleg verkefni og þarf ekki lengur minnismiða til að minna sig á dagleg verkefni. 

Erfiðir tímar

Það var einn júnídag árið 1985 að örlögin lögðu líf unga iðnskólanemans í rúst. Hann var á heimleið fótgangandi frá unglingadansleik þegar ökumaður blindaðist af kvöldsólinni og ók á hann þannig að hann meiddist alvarlega á höfði og mörg bein líkamans brotnuðu. Hann var fluttur meðvitundarlaus á sjúkrahús, lá þannig mánuðum saman og foreldrunum voru ekki gefnar miklar vonir um framtíðina. „Læknarnir sögðu að það eina rétta væri að senda hann á sjúkraheimili en ég vildi hafa son minn heima hjá mér," segir móðir hans. „Ekki veit ég hvaðan við fengum kraftana því þetta varð okkur bæði líkamlega og andlega mjög erfitt. Þegar Gunnar rankaði við sér á ný var hann orðinn eins og ungbarn. Hann gat ekki talað og sýndi aldrei nein merki um að hann skildi það sem við hann var sagt. Allt sem hinum var fengið, meira að segja hluti sem hann hafði mikla reynslu af, stakk hann upp í sig. Hann var einnig mjög hamslaus þannig að þetta var ekki auðvelt." Aud hætti að vinna út til að sinna Gunnari og systkinum hans fimm. Hún burðaðist um með hann og reyndi að vekja áhuga hans á því að byrja að tala á ný.
„Á þeim tímum vorum við með veðhlaupahesta og við höfðum Gunnar oft með okkur í bílnum svo hann gæti séð dýrin en hann var jafnþögull sem fyrr. Við vissum ekki hvort hann var enn með fullu viti og hvort hann skildi nokkuð af því sem var á seyði umhverfis hann.
Svo sýndi það sig á yndislegan hátt að hann hafði skilning dag nokkurn þegar ég fór með hann á veðhlaupabrautina og hafði komið honum inn á veitingastaðinn. Ég tók fram dagskrána og bað hann um að benda á ákveðinn hest og hann benti á þann rétta. Þá var eins og heimurinn staðnæmdist eitt andartak, við fylltumst bjartsýni og fengum nýjan kjark til að halda baráttunni áfram," segir Aud.

Gunnar fór smám saman að tala á ný. Fyrstu tvö árin eftir slysið notaði hann bara eins atkvæðis orð en með óþreytandi stuðningi sinna nánustu bætti hann smám saman við sig orðum.

„Hann þróaðist í rétta átt alveg þar til fyrir fimm árum. Þá var eins og hann hætti að bæta við sig, eins og hann hefði fullnýtt krafta sína. Hann gat gengið smávegis með því að styðjast við hækjur og hafði náð tökum á tungumálinu en án skammtímaminnisins var það takmarkað sem hann gat rætt um. Þetta var mjög mikið álag á bæði Gunnar sjálfan og okkur foreldrana sem hann hefur alltaf búið hjá. Allt varð að endurtaka aftur og aftur en samt sem áður mundi hann það ekki. Afleiðingin varð sú að Gunnar fylltist óöryggi, varð eirðarlaus og á köflum mjög viðskotaillur," segir Aud.
„Þetta er satt," segir Gunnar sjálfur og bætir við að það sé útilokað að setja sig í spor þeirra sem ekki muna neitt stundinni lengur.
„Það rifjaðist stundum upp fyrir mér sem hafði verið sagt nokkrum dögum síðar en það var lítið gagn að því. Allt hefur þó breyst mjög til batnaðar og mér líður orðið miklu betur en áður," segir hann.
Þessar nýju og bættu lífsaðstæður má rekja til þess að Aud las um minnistöfluna "Fosforer Memory" í norska tímaritinu Hjemmet.
„Ég bjóst nú satt að segja ekki við því að þessi tafla myndi hafa neitt sérstaklega mikið að segja fyrir Gunnar og við höfðum reyndar enga reynslu af náttúrumeðölum. Ástandið var hins vegar það slæmt að mér fannst við verða að gera tilraun. Ég keypti eitt glas og Gunnar fór að taka þrjár töflur daglega."
Hvenær tókuð þið fyrst eftir því að eitthvað hafði breyst?
„Hálfum mánuði eftir að hann byrjaði að taka töflurnar talaði hann skyndilega skýrt og greinilega einn morguninn. Þegar hann kom heim frá vinnu sinni á vernduðum vinnustað fór hann að tala um það sem gerst hafði þar þann daginn, reynslu af ýmsu tagi og samræður sem hann hefði ekki getað munað áður.
Við tókum líka smám saman eftir því að hann mundi betur en áður það sem við höfðum sagt. Skyndilega var hægt að gefa honum skilaboð og hann gat tjáð sig eins og áður fyrr. Þetta var ótrúlegur léttir en best var þó að sjá þau góðu áhrif sem þetta hafði á Gunnar sjálfan. Með minninu kom líka meiri hugarró og öryggi á ný yfir hann," segir Aud.
„Áður fyrr var ég svo ringlaður og ruglaður að ég gat nær ekkert gert. Fátt getur verið skilningnum mikilvægara en skammtímaminnið. Ef það er ekki lagi er ekkert annað í lagi, spyrjið bara mig því það veit ég allt um," segir Gunnar og bætir brosandi við að hann taki þátt í því sem gerist á allt annan hátt en áður fyrr.
„Menn taka eftir því í vinnunni og hjá samtökunum Trygg Trafikk sem ég heimsæki skóla með til að hvetja ungt fólk til kenna ungu fólki að sýna skynsemi í umferðinni. Ég verð líka stöðugt var við það og nú þarf ég ekki einu sinni lengur að hafa með mér minnismiða í búðina."
Og móðir hans heldur áfram: „Í sumar fórum við hjónin í fyrsta sinn ein í sumarfrí síðan slysið varð. Við þurftum ekki að vera stöðugt hrædd um það sem Gunnar gæti lent í á meðan við vorum í burtu. Þessar töflur hafa haft óhemjumikið að segja fyrir fjölskylduna alla."
„Ég óttast bara eitt," segir Gunnar, „og það að koma í heilsuvörubúðina dag nokkurn og komast að því að töflurnar eru uppseldar. Þá veit ég ekki til hvaða ráða ég get gripið því ég get ekki hugsað mér að vera án minnistaflna einn einasta dag."
(Heimild Hjemmet no. 37 - 2000)